Ν' αγαπάς την ευθύνη

"Ν' αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω."

Νίκος Καζαντζάκης, Ασκητική

Σάββατο 5 Μαρτίου 2011

Μονοσύλλαβες λέξεις που τονίζονται.





Από τις μονοσύλλαβες λέξεις -οι οποίες και δεν τονίζονται- εξαιρούνται και παίρνουν τόνο, για να αποφευχθεί ο κίνδυνος νοηματικής ασάφειας ή παρεξήγησης, οι ακόλουθες:
Τα ερωτηματικά πού και πώς: το που, όταν είναι αναφορική αντωνυμία ή επίρρημα, σύνδεσμος ειδικός, συμπερασματικός, αιτιολογικός ή αντιθετικός, δεν παίρνει τόνο: π.χ. το αυτοκίνητο που είδες (αναφορική αντωνυμία). Έτσι καλά που τον ξέρεις (αναφορικό επίρρημα). Σε είδα που έφτασες (ειδικός σύνδεσμος). Θα σε ζαλίζω κάθε μέρα που να πειστείς (συμπερασματικός σύνδεσμος). Δεν εκπλήττομαι που με ζηλεύεις (αιτιολογικός σύνδεσμος). Ούτε που ήλθες ούτε που έγραψες (αντιθετικός σύνδεσμος). Σ’ όλες αυτές τις περιπτώσεις το που δεν τονίζεται. Όταν όμως το πού είναι ερωτηματικό τονίζεται: π.χ. Πού έβαλες το βιβλίο μου; Πού πηγαίνεις; Τόνο παίρνει το πού κι όταν εισάγει πλάγιες ερωτήσεις: π.χ. Προσπαθώ να πληροφορηθώ πού προτίθεσαι να πας. Δε γνωρίζω πού είναι. Πες μου πού βασίζεσαι.

Οι ίδιες αρχές ισχύουν και στην περίπτωση της μονοσύλλαβης λέξης πως. Το πως, όταν είναι σύνδεσμος ειδικός, όταν δηλαδή έχει την έννοια του ότι, δεν τονίζεται: π.χ. Δεν ξέρει πως είναι σε δύσκολη θέση. Πιστεύουμε πως τα πράγματα θα πάνε καλά. Λέω πως κάνεις ό,τι θέλεις. Ισχυρίζεται πως είναι αθώος. Όταν το πώς όμως είναι ερωτηματικό επίρρημα, τονίζεται: π.χ. Πώς άραγε θα ανέβουμε τόσο ψηλά; Πώς θα τα καταφέρουμε; Πώς θα βγεις από το αδιέξοδο; Τόνο το πως παίρνει και όταν εισάγει πλάγιες ερωτήσεις: π.χ. Ξέρεις πώς θα πας στην πόλη; Αγνοείς πώς είσαι ο κυρίως υπεύθυνος; Σε παρακαλώ, μάθε και πες μου πώς αυτός τα έχει καταφέρει.

Οι λέξεις πού και πώς παίρνουν τόνο και στις ακόλουθες φράσεις: Από πού ως πού; Προσπαθώ πώς και πώς να τα βγάλω πέρα.

Μερικοί χρησιμοποιούν τόνο και στις λέξεις τι ή ποιος, γιατί είναι ερωτηματικές. Δε χρειάζεται όμως τόνος, γιατί δεν υπάρχει περίπτωση σύγχυσης.

Του Γαβριήλ Μηνά
Φιλολόγου